مفهوم ارزش در برنامه‌ریزی مسکن: مطالعه تطبیقی مدل هدانیک مسکن با دیدگاه ارزش‌شناسی علامه طباطبایی

نیاز مبرم امروزه‌ی برنامه‌ریزی مسکن کشور، تنها نظریه و تکنیک‌های جدیدتر نیست بلکه بومی‌کردن رویکردهای فوق در راستای توسعه‌ی مسکن مطلوب جامعه‌ی ایرانی نیز ضرورت دارد. روش ارزش‌گذاری «هدانیک» مرتبط با شناسایی ارزش مسکن، سال‌ها مورد استفاده‌های متعددی قرار گرفته‌است. نگاشت حاضر که با راهبرد تحقیق تطبیقی و روش استدلال منطقی انجام شده‌است، بررسی مفهوم ارزش در مدل هدانیک مسکن که دارای منشأ غربی است، در مقایسه با دیدگاه ارزش-شناسی علامه طباطبایی است. طباطبایی در بین متفکران اسلامی، با طرح نظریه اعتبارات و با تقریر خاصی که از مقولات اعتباری و عقل عملی ارائه میدهد، امکان دستیابی به مفهوم ارزش در یک جامعه اسلامی را ایجاد نموده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نگاه فردی-‌مبنا در مدل هدانیک، موجب شده است که ارزش، در‌واقع برآیند ترجیحات فردی‌ای در نظر گرفته‌شود، که بیشترین تکرار را داشته‌است و ضریب اهمیت بیشتر یک ویژگی، سبب شده‌است که بصورت یک منفعت عمومی مد نظر قرار بگیرد؛ آنچه طبق دیدگاه علامه، نمی‌تواند لزوماً ضامن کمال و سعادت غایی انسان باشد. در عین حال، برخی ارزش‌های شناسایی شده در مدل، ویژگی‌های فیزیکی و محیطی‌ای هستند که بصورت الگو در شهرهای ما رواج یافته‌اند. با عنایت به دیدگاه ارزش‌شناسی علامه، شناسایی مفهوم ارزش در برنامه‌ریزی مسکن شهری جوامع اسلامی، هم‌سو با اندیشه‌های برگرفته از فلسفه اسلامی و حوزه اخلاق از یک طرف و ارزش‌های جمعی حاکم بر جامعه و موثر بر کالبد از طرف دیگر، می‌تواند عامل کلیدی در اصلاح، تکمیل و انطباق مدل ارزش هدانیک با اندیشه‌ی اسلامی حاکم بر جامعه باشد.